Boerderij te Zuidland

TERUG NAAR DE TRADITIE MET NIEUWE BOERDERIJ Door Jan Horstink   Tal van historische boerderijen en hun karakteristieke erven verdwijnen om plaats te maken voor nieuwbouw, bedrijventerreinen, Vinexlocaties, of nog erger: voor de populaire boerderettes. Van streekgebonden architectuur - zo kenmerkend voor de boerderijbouw – blijft op die manier weinig over. Sinds 1950 is maar liefst 75% van alle historische boerderijen met hun erven verdwenen. Er is echter nog hoop, want aarzelend steekt een nieuwe trend de kop op: hergebruik van oude boerderijen of nieuwbouw van een boerderij waarbij de traditie zo nauwgezet mogelijk wordt gevolgd.   Plattelandsvernieuwing staat momenteel sterk in de belangstelling. Er wordt uitgebreid gediscussieerd en nagedacht over nieuwe functies en activiteiten om de leefbaarheid van het Nederlandse platteland te verhogen. Een belangrijk aspect ontbreekt daar echter dikwijls bij: de landelijke bouwkunst. Historische boerderijen, of het nu om beschermde monumenten gaat of niet, vertegenwoordigen essentiële cultuurhistorische en landschappelijke waarden. Ze zijn de tastbare getuigen van eeuwenlang wonen, werken en bouwen op het platteland. Door hun opvallende verschijningsvorm en streekgebonden architectuur leveren ze een wezenlijke bijdrage aan de belevingswaarde en identiteit van de verschillende regio's. Het Nederlandse landschap is ondenkbaar zonder deze kenmerkende gebouwen.Het gaat echter niet goed met de boerderijen. Het platteland is in beweging en de landelijke ruimte staat van alle kanten onder druk. Nieuwe woon- en werkgebieden worden ontwikkeld en het aantal landbouwbedrijven neemt af. Veel historische boerderijen verliezen daardoor hun oorspronkelijke functie en worden gesloopt of al te ingrijpend verbouwd. Dat betekent een onherstelbaar verlies aan cultuurhistorische waarden en een ernstige verarming van het landschap. Het scheppen van voorwaarden waarmee aan de historische boerderijen op verantwoorde wijze een nieuwe toekomst kan worden geboden is daarom een urgente opgave voor de komende jaren. De boerderij is zoals opgemerkt een onmisbare schakel in de identiteit van het Nederlandse landschap. Ze verwijst niet alleen naar de regionale verschillen in het boerenbedrijf die Nederland door de eeuwen heen heeft gekend, maar elke hoeve vertelt bovendien haar eigen verhaal en heeft een unieke historie. Op welke wijze kan die dimensie van de boerderij het beste tot haar recht komen? Niet door elke boerenhoeve tot monument te verklaren, maar wel door ons er telkens van bewust te zijn dat een boerderij deel uitmaakt van het gezamenlijke erfgoed. We moeten dus op zoek naar nieuwe mogelijkheden voor boerderijen, waarbij de nodige zorg en respect wordt getoond voor het typische karakter. Op die manier kunnen we het behoud van de resterende historische boerderijen op langere termijn waarborgen. Een andere, tot nog toe tamelijk unieke oplossing is de nieuwbouw van een traditionele boerderij. Het bouwproject van de familie Van der Pols in Zuidland is er een goed voorbeeld van: een nieuwe hoeve in oude stijl, maar wel met een geheel eigentijdse invulling van functies. De boerderij is allereerst bestemd als woonhuis, daarnaast worden in de schuur paarden gehouden. Het ontwerp werd gemaakt door HDK Architecten bni bna bnsp te Rotterdam. Een dergelijk ontwerp vraagt veel ambachtschap van de architect, want hij moet zich immers eerst de traditionele bouwprincipes eigen maken, alvorens daar een eigentijdse invulling aan te kunnen geven. Het is de bedoeling dat de boerderij er na enkele jaren inwerking van de elementen uit zal zien of ze er al honderd jaar staat. Architect Han de Kluijver lijkt goed geslaagd in zijn opzet: de afmetingen zijn aan de rand van Zuidlands bebouwde kom niet overdreven, een aantal oude loodsen hebben er plaats voor moeten maken en nu al past de hoeve perfect in de landelijke omgeving. Ook de gemeente Bernisse, waar Zuidland toe behoort, is zeer positief over deze aanwinst: de wedergeboorte van de traditie in het agrarische landschap.

boerderij, zuidland, schuur, riet